Borówka wysoka (amerykańska)

Borówka wysoka (Vaccinium corymbosum L.) od niedawana stała się bardzo popularną rośliną sadowniczą w Polsce. Potocznie nazywana jest borówką amerykańską lub jagodą niebieską. Należy do rodziny wrzosowatych (Ericaceae) i pochodzi z Ameryki Północnej. Owoce tej rośliny charakteryzują się wysoką zawartością związków prozdrowotnych, takich jak witaminy i polifenole.

Borówka wysoka dopiero od niedawna uprawiana jest na światową skalę, a Polska jest jednym z największych producentów tych owoców. Najczęściej uprawianymi w Polsce odmianami są: ‘Bluecrop’, ‘Bluegold’, ‘Spartan’, ‘Sunrise’ i ‘Duke’. Wiele badań naukowych wykazało, że poszczególne odmiany różnią się między sobą aktywnością antyoksydacyjną, co wynika głównie z różnic w zawartości antocyjanów. Dowiedziono również, że duży wpływ na aktywność przeciwutleniającą owoców borówki mają czynniki środowiskowe i agrotechniczne, np. stopień nasłonecznienia, temperatura, dostępność wody i sposób nawożenia.

Owoce borówki to dość duże, lekko spłaszczone jagody, początkowo zielone, a gdy dojrzeją ich skórka staje się ciemnoniebieska z szarym nalotem, natomiast miąższ pozostaje zielony. Dzieje się tak, ponieważ koncentracja związków polifenolowych, które są ciemnymi naturalnymi barwnikami roślin, następuje głównie w skórce. Krzewy są bardzo odporne na mrozy, posiadają niewielkie, zielone, przebarwiające się na różowo liście oraz zebrane w grona, białe, zielone lub różowe kwiaty.

Borówka stanowi bogate źródło antyoksydantów, witamin i minerałów. W swoim składzie zawiera między innymi: flawonoidy, antocyjany, karotenoidy, witaminę A, witaminy z grupy B, witaminę PP, witaminę C, a także magnez, potas, sód, wapń i żelazo. Ponadto borówka należy do owoców niskokalorycznych. 100 g świeżych owoców to jedynie ok. 57 kcal. Owoce borówki zawierają spore ilości błonnika, dzięki czemu poprawiają pracę układu pokarmowego, ułatwiają wchłanianie składników odżywczych oraz powodują utrzymywanie się uczucia sytości na dłużej.

Dzięki zawartości antyoksydantów, takich jak flawonoidy, antocyjany  i karotenoidy, borówka wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych. Polifenole (flawonoidy i antocyjany) będące przeciwutleniaczami neutralizującymi wolne rodniki posiadają właściwości zapobiegające występowaniu nowotworów, chorób układu krążenia, wzroku oraz zmianom neurodegeneracyjnym mózgu. Antocyjany poprawiają mikrokrążenie w oku, jego ukrwienie, a także działają relaksacyjnie na zmęczony wzrok, np. po długiej pracy przed ekranem komputera. Regularne spożywanie borówki zalecane jest osobom, które cierpią na tzw. kurzą ślepotę (ślepotę zmierzchową), ponieważ poprawiają zdolność widzenia po zmroku.

Borówka wysoka i jagoda to owoce, które bardzo często są mylone. Łatwo rozróżnić je po wielkości i zabarwieniu miąższu. Borówki są większe oraz zielone w środku.

Zarówno borówki, jak i jagody można jeść na surowo, jako dodatek do deserów, płatków śniadaniowych lub sałatek. Nadają się również do mrożenia oraz przygotowywania  przetworów.

1. Wojtanowska-Krośniak, A., Francik, R., Krośniak, M., Rodack, T., Sroka, S., & Zagrodzki, P. (2015). Porównanie właściwości antyoksydacyjnych i składu pierwiastkowego w wybranych odmianach borówki amerykańskiej. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 48(3).
2. Dragović-Uzelac, V., Savić, Z., Brala, A., Levaj, B., Bursać Kovačević, D., & Biško, A. (2010). Evaluation of phenolic content and antioxidant capacity of blueberry cultivars (Vaccinium corymbosum L.) grown in the Northwest Croatia. Food Technology and Biotechnology, 48(2), 214-221.
3. Siddiq, M., & Dolan, K. D. (2017). Characterization of polyphenol oxidase from blueberry (Vaccinium corymbosum L.). Food chemistry, 218, 216-220.
4. Može, S., Polak, T., Gasperlin, L., Koron, D., Vanzo, A., Poklar Ulrih, N., & Abram, V. (2011). Phenolics in Slovenian bilberries (Vaccinium myrtillus L.) and blueberries (Vaccinium corymbosum L.). Journal of Agricultural and Food Chemistry, 59(13), 6998-7004.
5. Reszka, A., Lesiów, T., & Monka, J. (2017). Uwarunkowania ekonomiczne uprawy i przetwórstwa owoców borówki wysokiej w Polsce. Nauki Inżynierskie i Technologie, (2 (25)).
6. Mystkowska, I. M., Grużewska, A., Zarzecka, K., Gugała, M., Baranowska, A., & Bącik, M. (2017). Opłacalność produkcji borówki wysokiej. Zeszyty Naukowe UPH seria Administracja i Zarządzanie, 40(113), 95-105.
7. Ścibisz, I., Mitek, M. & Malewska, J. (2003). Aktywność przeciwutleniająca owoców borówki wysokiej (Vaccinium corymbosum L.). Żywność, 2(35), 159-166.
8. Connor A., Luby J.J., Tong C.B.: Genotypie and environmental variation in antioxidant activity, total phenolic content and anthocyanin content among blueberry cultivars. J. Amer.  Hort. Sci., 2002, 127, 89-97.
9. Kalt W.: Interspecific variation in anthocyanins, phenolics and antioxidant capacity among genotypes of highbush and lowbush blueberries. J. Amer. Soc. Hort. Sci., 2001,127, 89-97.