Czereśnie

Coraz więcej z nas cierpi na różnego rodzaju choroby cywilizacyjne, takie jak miażdżyca, cukrzyca i nowotwory. Występowanie tych schorzeń ma związek ze stresem oksydacyjnym, podczas którego powstają wolne rodniki. Ta alarmująca sytuacja motywuje naukowców do poszukiwania naturalnych metod zapobiegania chorobom. Dowiedziono, że warzywa i owoce stanowią główne źródła związków bioaktywnych o silnym działaniu przeciwutleniającym. Produkty te stanowią bogate źródło witamin, składników mineralnych, błonnika oraz naturalnych przeciwutleniaczy tzw. antyoksydantów, neutralizujących szkodliwe oddziaływanie nadmiaru wolnych rodników tlenowych. Zaleca się, aby warzywa i owoce jeść jak najczęściej. W nadchodzącym sezonie warto do swojej diety włączyć czereśnie, antyoksydacyjne bomby o silnych właściwościach prozdrowotnych.

Czereśnia (Prunus avium L.) nazywana również wiśnią ptasią lub dziką wiśnią należy do rodziny Rosaceae. Owoce, potocznie zwane czereśniami, są kuliste o średnicy ok. 1-2,5 cm, zawierają pestkę, zwykle są koloru czerwonego, ale spotykane są także odmiany żółte oraz czarne. Dojrzewają od maja do końca lipca. Największym producentem czereśni jest Turcja, ale Polska też jest jednym z krajów przodujących w wielkości upraw tych owoców.

Wartość prozdrowotna

Spożywanie czereśni zmniejsza ryzyko występowania wielu chorób, w tym układu krążenia, cukrzycy typu 2 i niektórych nowotworów. Czereśnie spożywane są głównie na surowo, ale mogą również stanowić surowiec na kompoty, dżemy i galaretki. Najkorzystniej jest spożywać je świeże lub minimalnie przetworzone, ponieważ w takiej formie zawierają najwięcej związków bioaktywnych. Związki te wykazują silne działanie przeciwutleniające i chronią przed stresem oksydacyjnym. Czereśnie zawierają sporą ilość wody (ok. 80%), dzięki czemu ich wartość energetyczna jest niska (ok. 50 kcal w 100 g owoców). Stanowią dobre źródło witamin, w szczególności witaminy C, składników mineralnych, zwłaszcza potasu, błonnika, a także są bogate w cukry, kwasy organiczne oraz zawierają związki polifenolowe, antocyjany, których zawartość w owocach różni się w zależności od ich koloru. Antocyjany to związki o działaniu antyoksydacyjnym, które są naturalnymi barwnikami roślin i nadają owocom ciemnoczerwony kolor. Im owoc ciemniejszy, tym zawiera więcej antocyjanów.

Odmiana ma znaczenie

Poszczególne odmiany różnią się nie tylko wyglądem (zwłaszcza kolorem owoców), ale także smakiem, składem oraz zawartością związków biologicznie czynnych. Barwa ich skórki  wiąże  się  z zawartością  określonych  związków, które mają wpływ na właściwości prozdrowotne. Dlatego też ważnym aspektem jest wybór odmiany. Badania naukowe wyraźnie wykazują, że owoce wybranych odmian czereśni znacznie różnią się zawartością związków polifenolowych i karotenoidów. Odmiany o ciemnoczerwonej barwie skórki zawierają więcej związków polifenolowych, natomiast odmiany o żółtych owocach charakteryzują się wyższą zawartością karotenoidów, takich jak luteina, zeaksantyna, α-karoten i β-karoten. Karotenoidy wykazują udowodnione naukowo właściwości antyoksydacyjne, ponadto luteina chroni plamkę żółtą oka przed nadmiarem światła, a β-karoten chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.

Które odmiany czereśni wybrać? Czerwone czy żółte? Obie! Owoce te, niezależnie od odmiany, charakteryzują się wysoką zawartością związków bioaktywnych, a badania naukowe dowodzą, że regularne spożycie ma działanie prozdrowotne, wspomagające prawidłowe funkcjonowanie organizmu.

1. Normy żywienia dla populacji Polski, Pod redakcją Mirosława Jarosza, Instytut Żywności i Żywienia. 2017.
2. http://www.izz.waw.pl/strona-gowna/3-aktualnoci/aktualnoci?start=45
3. Szyp-Borowska, I.; Zawadzka, A.; Zajączkowski, K. Zróżnicowanie genetyczne czereśni ptasiej (Prunus avium L.) w Polsce. Sylwan 2012, 156, 502–510.
4. Średnicka-Tober, D., Ponder, A., Hallmann, E., Głowacka, A., & Rozpara, E. (2019). The Profile and Content of Polyphenols and Carotenoids in Local and Commercial Sweet Cherry Fruits (Prunus avium L.) and Their Antioxidant Activity In Vitro. Antioxidants, 8(11), 534.
5. Serrano, M.; Guille’N, F.; Martinez-Romero, D.; Castillo, S.; Valero, D. Chemical constituents and antioxidant activity of sweet cherry at different ripening stages. Agric. Food Chem. 2005, 53, 2741–2745.
6. Serrano, M.; Diaz-Mula, H.M.; Zapata, P.J.; Castillo, S.; Guillen, F.; Martinez-Romero, D.; Valero, D. Maturity stage at harvest determines the fruit quality and antioxidant potential after storage of sweet cherry cultivars. Agric. Food Chem. 2009, 57, 3240–3246.
7. Gonzalez-Gomez, D.; Lozano, M.; Fernandez-Leon, M.F.; Bernalte, M.J.; Ayuso, M.C.; Rodriguez, A.B. Sweet cherry phytochemicals: Identification and characterization by HPLC-DAD/ESI-MS in six sweet-cherry cultivars grown in Valle del Jerte (Spain). Food Comp. Anal. 2010, 23, 533–539.
8. Hallmann, E.; Rozpara, E. The estimation of bioactive compounds content in organic and conventional sweet cherry (Prunus avium L.). J. Res. Agric. Eng. 2017, 62, 141–145.