Maliny

Maliny są jednymi z najpopularniejszych owoców jagodowych w Europie, a Polska jest ich największym europejskim producentem. Cenimy je za smak oraz właściwości prozdrowotne – zawierają polifenole i witaminy, w szczególności witaminę C. Ostatnie badania naukowe wskazują, że również liście maliny są bogatym źródłem związków bioaktywnych o silnych właściwościach przeciwnowotworowych i przeciwzapalnych.

Malina właściwa (Rubus ideaus) należy do rodziny Rosaceae. Rośnie w wielu regionach Azji oraz w niemal całej Europie. Jest rośliną wieloletnią odporną na mrozy, uprawianą na żyznych i bogatych w składniki mineralne glebach o lekko kwaśnym odczynie.

Owoce malin są jednym z najlepszych źródeł związków polifenolowych (flawonoidów i kwasów fenolowych o silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych) w diecie człowieka. Polifenole wraz z witaminą C, w którą również bogate są maliny, neutralizując wolne rodniki, zapobiegają występowaniu wielu poważnych schorzeń w tym m.in. miażdżycy, nowotworów czy chorób neurodegeneracyjnych (Parkinson, Alzheimer).

Charakterystyczny smak malin wynika z koncentracji witaminy C, cukrów i kwasów organicznych. Na ich obecność mają wpływ zarówno warunki środowiskowe, agrotechniczne, jak i pogoda czy czas zbioru. Owoce odmian letnich (np. ‘Laszka, ‘Glen Ample’, ‘Glen Fine’) i jesiennych (np. ‘Polka’, ‘Pokusa’) różnią się od siebie składem chemicznym, a także nieznacznie smakiem i wyglądem.

Właściwości odżywcze mają nie tylko owoce, ale także liście malin. Badania dowodzą, że zawartość związków biologicznie czynnych w owocach i liściach kształtuje się na podobnym poziomie. Liście również zawierają duże ilości polifenoli i mogą służyć jako źródło naturalnych przeciwutleniaczy do zastosowań medycznych i farmakologicznych. Bogate są w kwasy fenolowe, takie jak: kwas chlorogenowy, galusowy, ferulowy, kawowy, elagowy i salicylowy. Na szczególną uwagę zasługują dwa ostatnie, które wspomagają organizm w walce z chorobami sercowo-naczyniowymi, stanami zapalnymi i nowotworami. Nie wszyscy wiedzą, że popularna aspiryna jest syntetyczną pochodną występującego w roślinach kwasu salicylowego.

Maliny wykorzystuje się też oczywiście w kuchni. Najczęściej jemy je surowe jako przekąskę, można również przygotować z nich sok lub dżem. Napary z liści malin mogą być stosowane w profilaktyce i leczeniu infekcji wirusowych, stanów zapalnych, cukrzycy i zaburzeń widzenia.

1. Ponder A., Hallmann E., (2019), The effects of organic and conventional farm management and harvest time on the polyphenol content in different raspberry cultivars, Food Chemistry, 301, 125295.
2. Ponder A., Hallmann E., (2019), Phenolics and carotenoid contents in the leaves of different organic and conventional raspberry (Rubus idaeus L.) cultivars and their in vitro activity, Antioxidants, 8(10), 458.
3. Ponder A., Hallmann E., (2020), The nutritional value and vitamin C content of different raspberry cultivars from organic and conventional production, Journal of Food Composition and Analysis, 87, 103429.
4. Danek J., (2009), Uprawa maliny i jeżyny, Hortpress, 1-74.
5. Eurostat Database, (2019), https://ec.europa.eu/eurostat.
6. Bobinaitė R., Viskelis P., Bobinas C., Mieželienė A., Alenčikienė G., Venskutonis P.R., (2016), Raspberry marc extracts increase antioxidative potential, ellagic acid, ellagitannin and anthocyanin concentrations in fruit purees, LWT – Food Science and Technology, 66, 460-467.
7. Bobinaitė R., Viškelis P., Venskutonis P.R., (2012), Variation of total phenolics, anthocyanins, ellagic acid and radical scavenging capacity in various raspberry (Rubus spp.) cultivars, Food Chemistry, 132(3), 1495-1501.
8. Teng H., Chen L., (2019), Polyphenols and bioavailability: an update. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 59(13), 2040-2051.
9. Teng H., Fang T., Lin Q., Song H., Liu B., Chen L., (2017), Red raspberry and its anthocyanins: Bioactivity beyond antioxidant capacity, Trends in Food Science &Technology, 66, 153-165.
10. Baby B., Antony P., Vijayan R., (2018), Antioxidant and anticancer properties of berries, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 58(15), 2491-2507.
11. Wang P., Cheng Y.Ch., Hung y.Ch., Lee Ch.H., Fang J.Y., Li W.T., Wu Y.R., Pan T.L., (2019), Red raspberry extract protects the skin against UVb-induced damage with antioxidative and anti-inflammatory properties. Oxidative Medicine and Cellular Longevity, DOI.org/10.1155/2019/9529676.
12. Veljkovic B., Djordjevic N., Dolicani, Z., Licina B., Topuzovic M., Stankovic M., Zlatic N., Dajic-Stevanovic Z., (2019), Antioxidant and anticancer properties of leaf and fruit extracts of the wild raspberry (Rubus idaeus L.), Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 47(2), 359-367.
13. Szajdek A, Borowska J., (2004), Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność Nauka Technologia Jakość, 4(41), 5-28.
14. Bandele O.J., Clawson S.J., Osheroff N., (2008), Dietary polyphenols as topoisomerase II poisons: B ring and C ring substituents determine the mechanism of enzyme-mediated DNA cleavage enhancement, Chemical Research in Toxicology, 21(6), 1253-1260.